Tập 67 TÂM VÔ SỞ ĐỘNG, TÂM VÔ SỞ TRỤ 13/5/2020

Khi hiểu Phật pháp, mọi người có thể hiểu được bản chất con người, và dần dần sẽ hiểu được Phật tánh là như thế nào. Đại bi vô lệ, đại tiếu vô thanh, vì vậy có biết bao người mừng rơi nước mắt. Khi Sư Phụ nói chuyện với mọi người, thầy hy vọng rằng mọi người sẽ hiểu Phật là cảnh giới như thế nào, Bồ Tát đến nhân gian để làm gì và ngày nay quý vị nên làm gì ở chốn nhân gian.

Người học Phật phải có tâm thanh tịnh, trong kinh có câu nói nổi tiếng: “Bất ưng trụ sắc sanh tâm. Bất ưng trụ thanh, hương, vị, xúc, pháp sanh tâm. Ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm”. Điều này muốn nói cho chúng ta biết rằng, chúng ta không nên trụ sắc sanh tâm, ở thế gian này, chúng ta không thể bị danh văn lợi dưỡng của nhân gian làm mê hoặc, và tâm trí chúng ta không thể thay đổi theo vật chất hay suy nghĩ của người khác. “Bất ưng trụ thanh, hương, vị, xúc, pháp sanh tâm”. không được vì ngửi thấy hương thơm mà động tâm, không nên nghe thấy âm thanh, lời người khác nói thì động tâm. “Ưng vô sở trụ, nhi sanh kỳ tâm”. Câu này là một câu nổi tiếng trong《Kinh Kim Cang》, hôm nay Sư Phụ đã đặc biệt lấy ra để giải thích cho mọi người. “Ưng vô sở trụ, nhi sanh kỳ tâm”. Sự ngộ đạo sơ bộ của Lục Tổ Thiền Tông chính là câu nói này. Hãy thử nghĩ xem, chỉ một câu như vậy mà có trọng lượng lớn như vậy, bởi vì Ngài đã được khai ngộ khi nghe “Ưng vô sở trụ, nhi sanh kỳ tâm”.

Sư phụ giải thích cho mọi người hiểu, thì ra tâm chúng ta vốn dĩ không có chỗ trụ, tâm chúng ta toàn bộ đều không có chỗ trụ, “Vô sở trụ”, tức là trống rỗng, không có chỗ để đi, chính là nói với chúng ta “tâm này không có chỗ trụ, không có chỗ trụ thì suy cho cùng cũng trống rỗng”. Trái tim thời thơ ấu của các vị bây giờ ở đâu rồi? Sự hận thù của tuổi thơ ở đâu? Lòng tham thời thơ ấu ở đâu? Khi còn nhỏ, quý vị đã từng bị người khác bắt nạt, hoặc quý vị bắt nạt người khác. Những trái tim xấu xa đó bây giờ ở đâu? Vì thế nó không có tâm thường trụ, chỉ là một cảnh giới trống rỗng mà thôi. “Hữu sở trụ” nghĩa là quý vị dồn hết những

điều tốt xấu vào trong lòng. Nghĩ mà xem, quý vị có cảm thấy áp lực trong lòng không? Có phải phiền não bắt nguồn từ tâm quý vị không? Tốt - vui, xấu - buồn. Có phải bắt đầu từ tâm của quý vị không? Nếu không trụ ở trong tâm thì hãy trụ ở trong không trung, cái tâm này hôm nay không chướng ngại gì cả. Cũng giống như nhiều bạn Phật tử đã nói với Sư Phụ: “Thưa Thầy, con nói chuyện với một số người mà không cần động não, con cảm thấy rất vui. Nói chuyện với họ cũng giống như nói chuyện với một đứa trẻ, vì họ sẽ không giận con, và con cũng sẽ không giận họ. Con nói chuyện, nói gì bạn ấy cũng có thể chấp nhận, không suy nghĩ lung tung. Bạn ấy nói gì, con cũng không suy nghĩ lung tung. Cho nên con nói chuyện với bạn ấy rất thoải mái, rất vui vẻ”. Đó chính là tâm vô sở trụ. Nếu quý vị có cái tâm rồi, quý vị lo lắng rằng người bạn ấy sẽ đến nói chuyện với quý vị, đến bắt gặp phiền não của quý vị, bắt gặp vấn đề của quý vị, mỉa mai quý vị, gây tổn thương cho quý vị, sau khi quý vị có được những tâm này, quý vị chính là “Trụ sắc sanh tâm”, và quý vị đang sống giữa những phiền não của thế gian, thì quý vị lấy đâu ra tự tại, lấy đâu ra tâm tự tại?

Tâm thanh tịnh thực sự không chỉ là trống rỗng, chủ yếu là có cảnh giới. Là con người, chúng ta phải hiểu “không trụ vào sắc, không trụ vào thanh, hương, vị, xúc, pháp”. Tu hành chân chính hẳn là không động tâm - ngay từ đầu đã không có tâm rồi, vậy thì tại sao tôi phải để nó ở trong đó? Tại sao tôi phải dùng tâm mình để chứa đựng những thứ dơ bẩn trần tục như danh lợi và vật chất? Vì vậy, phải “Ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm”. Quý vị có nghĩ rằng có cái tâm không? Có đó. Ở đâu? Vô sở trụ. Lấy một ví dụ đơn giản, quý vị còn sống, phải không? Phải. Quý vị sống ở đâu? Không có ở đâu, muốn ở đâu thì ở. Người mà nói muốn ở đâu thì ở đó, thì họ có được sự tự tại hay không? Hôm nay quý vị bị một nơi nào đó kiểm soát và quý vị chỉ có thể ở lại đây, có phải quý vị đã “trụ sắc” - sống trong sắc không? Lấy một ví dụ đơn giản, ở thế gian này, bởi vì lòng tham của quý vị, bởi vì hận thù của quý vị, cuối cùng quý vị làm điều sai trái,

vậy thì quý vị phải sống trong tù, cái tâm này chỉ cần sống trong nhà tù, thì có phải quý vị đã bị quản lý rồi không? Có phải cái tâm này của quý vị liền trụ sắc rồi không? Thế nên phải vô sở trụ, thản nhiên. “Tôi không có tâm tình với bất cứ ai, tôi không có tâm ý để làm tổn thương người khác, tôi không có tâm ý để chấp nhận những tổn hại mà người khác gây ra cho tôi”. Có phải quý vị có được đại tự tại rồi không? Vì vậy không có tâm tức có tâm, có tâm tức không có tâm, vậy tâm ở đâu? Vì tâm không đến cũng không đi nên không có tâm thường trụ. Đây là điều chúng ta thường nói: đừng có “lưu tâm”, một khi quý vị đã lưu tâm, nhất định quý vị sẽ gặp phiền não.

Bồ Tát dạy chúng ta rằng tâm này vô hình, giống như một tấm gương. Chính là muốn nói với mọi người rằng tâm của chúng ta không có hình dạng. Cái tâm có hình dạng gì? Quý vị hận người ta thì tâm quý vị có hình dạng gì? Quý vị thấy đấy, rất nhiều người cố gắng để có được hình ảnh, yêu người này phải làm ra hình trái tim giống như quả thọ đào, nhưng điều đó không có nghĩa là quý vị sở hữu tình yêu này. Thực ra, cái tâm chỉ là vô hình, trái tim là hữu hình, nhưng tất cả những khái niệm, hiểu biết, yêu ghét mà cái tâm nghĩ ra đều là vô hình. Những thứ vô hình này giống như một tấm gương soi vào vật chất hữu hình và quý vị có vật chất hữu hình trong tâm mình. Nếu hôm nay quý vị soi thấy tình yêu, quý vị sẽ có tình yêu trong tâm. Nếu hôm nay quý vị soi thấy hận, trong tâm quý vị liền có hận. Thế nên “Tâm như minh kính đài”, có cảnh giới thì nó có thể đến soi chiếu. Trong tâm có một tấm gương, thiện và ác được soi chiếu trong tâm quý vị, một khi được soi qua rồi, thì nó sẽ biến mất. Mọi người hãy thử nhìn vào gương, lúc vừa soi qua gương, trong gương có phải có hình ảnh của quý vị không? Hình ảnh quý vị trong gương có phải là một giả tướng của quý vị không? Chiếc gương này có phải là không có chỗ trụ không? Sau khi quý vị rời khỏi gương, nó chiếu thấy gì? Chiếu thấy tánh Không, biến mất rồi. Bởi vì quý vị đã soi qua rồi, nên khi rời khỏi gương, quý vị không còn ở trong gương nữa. Vì vậy, Bồ Tát dùng minh kính đài để nói cho chúng ta biết rằng

tâm giống như minh kính đài - khi chiếu thấy thiện là thiện, khi chiếu thấy ác là ác, trong tâm luôn giữ Phật, thì chiếu thấy là Phật. Điều này cho chúng ta biết rằng chúng ta không thể có ma chướng trong tâm, bởi vì nếu có ma chướng và hận thù thì trong tâm quý vị sẽ lưu lại ma tánh. Tại sao nhiều người cho dù khuyên họ thế nào, họ cũng không thể có Phật tánh? Bởi vì họ đã dùng ma tánh của bản thân để chiếm lấy Phật tánh bên trong của họ. Cũng giống như một đứa trẻ, dù quý vị có khuyên nó nên tốt như thế nào thì nó cũng sẽ không thể thay đổi để tốt hơn, bởi vì trong lòng nó vốn đã có rất nhiều điều ác nên khó có thể thay đổi để tốt hơn được.

Chân dung Phật là gì? Hãy để Phật tánh soi sáng trái tim quý vị. Tấm gương này của quý vị mỗi ngày đều soi chiếu Phật, và quý vị nên lưu vị Phật này trong gương, vì Phật là ngọn đèn sáng. Mọi người hãy nhìn xem, có một số tấm gương bên trong có đèn, khi quý vị bật đèn lên thì có phải gương càng ngày càng sáng không? Nếu quý vị dụng tâm, thì cái đèn này sẽ sáng. Nếu quý vị không dụng tâm, thì cái đèn này sẽ không sáng. Cho nên khi quý vị tâm minh mắt sáng thì tâm quý vị không có gì để trụ, nó chỉ là một chùm ánh sáng, ánh sáng ở đâu? Ánh sáng không dừng lại ở đâu cả. Quý vị nhìn vào ánh sáng của mặt trời, nó trôi qua theo thời gian, ánh sáng của thế gian, ban đêm khi mọi người đi ngủ thì nên tắt đèn, phải không? Nó không có một điểm cố định nào để dừng nghỉ.

Vì vậy, hết thảy không trụ, nếu quý vị có thể để mọi thứ không trụ trong tâm mình, thì quý vị chính là cảnh giới thật tướng. Mọi người nghĩ mà xem, hai người này đang cãi nhau, quý vị đang đứng bên cạnh nghe, “Người này tốt, người kia không tốt”, “Vậy người kia tốt, người này không tốt”, đối với quý vị mà nói, nếu quý vị không giúp người này, cũng không giúp người kia, thì quý vị được gọi là cảnh giới thật tướng. Nếu quý vị có mối quan hệ tốt với người này và quý vị giúp đỡ họ, thì quý vị đã bước vào thế giới ảo tưởng và ảo tướng, bởi vì quý vị mang theo tình cảm và quý vị đã chiếu thấy đúng sai của một điều nào

đó trong tâm. Tại sao gọi là cảnh giới thật tướng? Thực thực tại tại. Chúng ta làm người phải chân thực, không nên thiên vị, không nên tha thứ những sai lầm và khuyết điểm của bản thân, không nên tha thứ những thói hư tật xấu của bản thân, phải kiên cường đấu tranh chống lại những khuyết điểm của chính mình, khắc phục và loại bỏ chúng một cách triệt để thì mới có thể đạt tới tướng Như Lai chân thật.

Khi đạt đến cảnh giới tướng Như Lai chân thật, khi nói lời chân thật và nói chuyện thực thực tại tại, thì quý vị cũng phải hiểu được “thực tướng vô tướng”. Trên thực tế, ở nhân gian chúng ta, khi cuối cùng quý vị tu thành, quý vị nói: “Tôi không còn vướng mắc vào đúng sai nữa, tôi có được thật tướng”. Thực tướng này có còn tồn tại không? Trên thực tế, nó là vô tướng. Quý vị nói ở nhân gian này hết thảy đều là hư không - hư vô, rỗng không, quý vị có nghĩ rằng có thật tướng không? Chắc chắn là không, không có gì cả. Vì vậy, một người đã xác định một việc nào đó là đúng hay sai trong suốt cuộc đời mình thì có thể làm điều đó ở tuổi 20. Môi trường, sự hiểu biết và các nguyên tắc lúc đó là đúng, nhưng ngày nay, 20 năm sau, có thể như vậy là sai. Vậy thì tất cả những thứ này đều không có được gì cả, tại sao chúng ta lại phải vướng vào một việc nào đó đã xảy ra ở một thời điểm nào đó mà bám víu vào nó không buông, hơn nữa cứ bám chấp lấy nó và cố định suy nghĩ của mình, khiến cho suy nghĩ không được giải phóng, không được giải thoát, sau đó dốc sức nắm lấy, tạo ra sự chấp ngã, phiền não và vô minh của chính mình sao? Bằng cách đó quý vị dần dần bước vào thế giới ảo tưởng này. Sư phụ nói với mọi người rằng “Thực tướng vô tướng”. Khi quý vị thật sự nhận ra sự việc này là thật tướng, trên thực tế chính là vô tướng.

Mọi thứ trên thế giới đều không thể trụ được, cả trong sự sống và cái chết. Mọi người thử nghĩ xem, ai có thể sống mãi được? Cho dù người mà chúng ta có yêu thương đến đâu thì họ cũng sẽ rời bỏ chúng ta mà đi, dù người mà chúng ta có

ghét bỏ đến đâu thì người ta cũng sẽ rời bỏ chúng ta mà đi, tất cả những điều đó đều không thể trụ lại được.

Vì vậy, quan niệm và chấp trước không được để ở trong tâm chúng ta, mà phải như tấm gương sáng, có thể nhìn thấu phàm trần, thắp sáng Phật quang trong tâm, để cho Bát Nhã thực tướng trong tâm vĩnh viễn chiếu rọi tiền đồ của mình, như vậy mới có thể lìa khổ được vui, mới có thể dùng đèn quang minh để chiếu sáng tiền đồ của quý vị.

Nếu một người chấp trước bởi “Vô trụ” thì lại không được nữa rồi. “Tôi không trụ vào đó, tôi không để tâm vào việc này, nếu tôi cố chấp, tôi sẽ không quan tâm đến bạn, điều đó đối với tôi không quan trọng”. Quý vị lại rơi vào trạng thái Thiên chấp và Thiên không (Thiên Chấp tức là không chịu thay đổi quan niệm của mình. Thiên Không tức là lí Không thiên về bên Không). Vì vậy, học Phật rất khó, nếu ép bản thân và nói “Tôi muốn làm người tốt” thì có thể quý vị là người tốt giả tạo, vì quý vị đang ép mình làm chứ không phải tự giác làm. Nếu là tự giác tự nguyện làm người tốt, thì quý vị nhất định rất tự nhiên tùy duyên, khi đó quý vị chính là người tốt. Bất cứ ai Thiên chấp chính là do họ không hiểu Phật pháp, vì vậy Phật giáo khuyên chúng ta đừng chấp trước vào Vô trụ, “Mọi việc tôi làm, bạn thấy đấy, tôi không có ý định muốn khen ngợi bản thân, tâm tôi không có một điểm cố định nào để dừng nghỉ, tôi chỉ phục vụ mọi người thôi, tôi rất chăm chỉ”. Quý vị có chấp trước không? Vẫn là chấp trước.

Những người tâm thực sự không trụ, thậm chí còn không nghĩ tới điều đó, tại sao họ lại nghĩ “Tôi đang làm điều tốt” khi họ đang làm việc giúp đỡ người khác? Như vậy chính là cảnh giới cao.

Làm thế nào để không rơi vào Thiên Không? Khi biết rằng chân Không không trống rỗng. Chân Không không trống rỗng nghĩa là gì? Khi một người bước vào chân Không, thì thực ra họ không hề trống rỗng. Khi quý vị ở nhân gian mọi việc đều suy nghĩ rõ ràng, hiểu thấu đáo, thì thực ra quý vị đang sống trong

trống rỗng. Nhưng quý vị sống trong trống rỗng, mà quý vị lại đang ở trong thực tướng. Những lời này sẽ nói như thế nào đây? Vị lão trụ trì và lão sư nào đó tuy rằng đã hoàn toàn nhìn thấu, và đã hoàn toàn trống rỗng, nhưng họ vẫn có thân thể, vẫn phải sinh hoạt, vẫn phải độ người, thì quý vị có cho rằng họ hoàn toàn trống rỗng không? Họ nhìn thấu Không, nhưng không trống rỗng, đây gọi là “chân không bất không”, họ đã không rơi vào Không nữa. Đây là một giáo pháp vô cùng, vô cùng khó hiểu của đạo Phật.

“Không tịch linh tri”, khi quý vị không nghĩ tới nó, không có nghĩa là Bồ Tát ở trên trời hay trong đầu quý vị không có ý tưởng này. Điều này nói tương đối sâu sắc, lấy một ví dụ đơn giản, hôm nay quý vị muốn giúp đỡ người này. Khi quý vị giúp họ, quý vị không cảm thấy rằng “Tôi đang giúp cậu ta”. Nhưng trước khi quý vị đi giúp người này, có phải sâu thẳm trong tâm hồn quý vị muốn giúp cậu ấy không? Có. Khi ấy trong Không tịch có linh hồn biết, cũng chính là Phật tánh của quý vị biết mình phải đi độ người và độ chúng sinh, nhất định phải đi trợ giúp chúng sinh. Và khi quý vị thực sự đang giúp đỡ chúng sinh, quý vị lại không cảm thấy như “Tôi đang giúp đỡ chúng sinh”. Không biết mọi người có hiểu được ý của Thầy nói không, đây thực sự là một chỗ rất sâu sắc trong Phật giáo. Thầy thích dùng hình ảnh một người mẹ chăm sóc con cái để ví dụ. Một người mẹ hoàn toàn hết lòng vì con, quan tâm đến con cái, bà không hề có cảm giác rằng “Tôi đang làm những việc vì con, tôi đang làm những việc để nuôi dạy chúng khôn lớn” nhưng thực ra, mọi việc người mẹ này làm có mục đích không? Trong chân Không, đúng không? Người mẹ lại không trống rỗng, tại sao vậy? Người mẹ giáo dục con cái là điều đương nhiên, đây là sự thật nên bà không hề trống rỗng. Bởi vì bà có được chân lý này, mặc dù bà không nghĩ đến chân Không, nhưng thực ra bà vẫn có suy nghĩ chỉ đạo này, và sâu thẳm tâm hồn bà vẫn chưa hoàn toàn trống rỗng. Vì vậy, chân lý thâm sâu được đề cập trong “Tâm Kinh” và “Kinh Kim Cang” là khi quý vị hiểu, khi quý vị giác ngộ, thì quý vị đã được giải thoát, thực ra quý vị đang ở giữa đúng và sai, hiểu được

điều gì đó trong quá trình đó. Tại sao trong kinh điển thường nói “Vô sở trụ”? Cái gì có chỗ trụ tâm, lại lần nữa cái gì không có chỗ trụ tâm? Trên thực tế trụ và không trụ tâm, chính là ở trong một ý niệm mà thôi.